Proactiviteit staat pas sinds 1999 in de Nederlandse woordenboeken. Misschien niet zo vreemd, want een proactieve houding lijken we vaker en intensiever nodig te hebben in deze tijden, vergeleken met de relatieve stabiliteit van de vorige decennia. Grote groepen medewerkers raken hun baan kwijt, bedrijven vallen om en ingrijpende veranderingen binnen bedrijven geven medewerkers gemakkelijk het gevoel dat ze een speelbal van het lot geworden zijn. De eigen regie lijkt weg en het gevoel slachtoffer te zijn ‘ontkiemt’.
Ook individuele medewerkers die ik tegenkom in mijn coachpraktijk voelen zich regelmatig slachtoffer van een in hun ogen slecht functionerende leidinggevende, van de reorganisatie en de besluiten die daarin zijn genomen, van de bezuinigingen, of omdat ze niet gezien en gewaardeerd worden in hun inzet en kwaliteiten.
Op zich is het heel logisch en begrijpelijk om je in dit soort gevallen slachtoffer te voelen van de omstandigheden. En laten we eerlijk zijn: soms is het ook even heel lekker om je in een slachtofferrol te wentelen en je als slachtoffer te gedragen. Maar effectief is het zeker niet. Vanuit de slachtofferrol voer je geen regie. Je volgt en reageert reactief, in afwachting van wat anderen voor jou bedenken en besluiten. Vaak belanden dit soort slachtoffers dan ook op de reservebank, waar ze dan misschien wel even aandacht krijgen maar ook snel afgeschreven worden.
Hoe blijf je dan proactief als je moet incasseren en zaken moet verwerken die je tegenvallen, negatief verrassen of je voor je gevoel onderuit halen?
Het allerbelangrijkste is: bewustwording van het feit dat je een keuze hebt en kunt maken. Kies je ervoor om in een slachtofferrol ‘weg te glijden’ of kies je ervoor om proactief regie te gaan voeren? En zelf regie gaan voeren betekent dat je je afvraagt welke mogelijkheden je hebt, gezien de feiten die er liggen. Je kiest er dan voor om geen energie te stoppen in het weerstand bieden aan de omstandigheden, maar je kiest ervoor om energie te stoppen in het verkennen van je mogelijkheden en alternatieve scenario’s. Bij voorkeur samen en met hulp van anderen, als remedie voor de eigen ‘blinde vlekken’.
En proactiviteit leidt in veel gevallen tot nieuwe inzichten, actie, tevredenheid en persoonlijke trots. En dit is weer een goede voedingsbodem om tot resultaten te komen en succes te boeken. Dus hoe blijf ik proactief in roerige tijden?
4 tips:
- Spreek jezelf aan (of laat je aanspreken door iemand anders) op het feit dat je een keuze hebt;
- Wees je bewust van wat je wilt bereiken. Wat is je doel in deze situatie?
- Proactiviteit kost energie (slachtoffer zijn overigens ook), dus investeer in jezelf, zodat je voldoende goed in je vel blijft zitten.
- Maak zaken niet te persoonlijk en neem voldoende afstand.
